Jakie są najbardziej energooszczędne okna?

Dlaczego warto zwracać uwagę na parametry okien?

Okna pełnią ważną funkcję estetyczną i użytkową, ale w kontekście energooszczędności bywają piętą achillesową budynku. Nawet najlepiej ocieplone ściany niewiele pomogą, jeśli przez okna będzie „uciekać” ciepło. Dlatego ich wybór ma kluczowe znaczenie – nie tylko dla rachunków, ale i komfortu domowników.

1. Współczynnik Uw – kluczowy parametr energooszczędności

Podstawowym wskaźnikiem mówiącym o tym, jak dobrze okno zatrzymuje ciepło, jest współczynnik przenikania ciepła Uw (ang. U-value window). Uw obejmuje całą konstrukcję okna: zarówno szybę (Ug), ramę (Uf), jak i tzw. ramkę dystansową między szybami. Im niższa wartość Uw, tym mniej energii cieplnej ucieka na zewnątrz – a to oznacza niższe rachunki za ogrzewanie i wyższy komfort cieplny.

Wartości graniczne:

• Standardowe okna energooszczędne: Uw na poziomie 0,9–1,1 W/m²K.

• Okna pasywne: Uw ≤ 0,8 W/m²K – rekomendowane do domów o bardzo niskim zapotrzebowaniu na energię.

Aby prawidłowo ocenić parametry, trzeba przyjrzeć się także składowym:

• Ug (szyba) – obecnie standardem są szyby dwukomorowe (trzyszybowe), gdzie Ug może wynosić nawet 0,5–0,6 W/m²K.

• Uf (rama) – często pomijany parametr, a to właśnie przez ramę ucieka dużo ciepła, jeśli jest słabej jakości.

• Montaż – tzw. „ciepły montaż” (np. warstwowy, w warstwie ocieplenia) ma kluczowe znaczenie. Źle osadzone okno może generować mostki termiczne i straty większe niż te wynikające z samej konstrukcji okna.

Dobrym zwyczajem jest sprawdzanie deklaracji właściwości użytkowych (DWU) i kart technicznych producenta – i nie sugerowanie się wyłącznie jedną liczbą bez kontekstu.

2. Rama okienna – nie tylko kwestia estetyki

Rama to około 20–30% powierzchni okna – a więc istotny element wpływający na jego właściwości termiczne. Materiał, z którego jest wykonana, ma znaczenie nie tylko dla wyglądu czy trwałości, ale również dla izolacyjności i ekologii.

PVC (polichlorek winylu)

To najpopularniejszy wybór w budownictwie mieszkaniowym. Nowoczesne profile PVC mają wielokomorową budowę i często wzmacniane są stalowymi wkładkami, które zapewniają odpowiednią sztywność. Dzięki niskiemu współczynnikowi przewodzenia ciepła oraz atrakcyjnej cenie, PVC stanowi świetny kompromis między kosztami a efektywnością energetyczną. Nowoczesne systemy potrafią osiągać Uf < 1,0 W/m²K.

Drewno

Materiał naturalny i doskonale izolujący. Drewniane ramy mają niski współczynnik przewodzenia ciepła, a przy tym prezentują się wyjątkowo estetycznie. Stosowane głównie w budownictwie ekologicznym, domach pasywnych lub tam, gdzie liczy się wygląd elewacji (np. w zabytkowych dzielnicach). Wadą jest konieczność regularnej konserwacji (np. impregnacja, lakierowanie), ale ich żywotność może sięgać kilkudziesięciu lat.

Aluminium

Najbardziej wytrzymały i stabilny materiał. Dawniej aluminium miało opinię „zimnego”, ale obecnie stosuje się przekładki termiczne z tworzywa sztucznego, które znacząco poprawiają parametry Uf. Aluminiowe okna sprawdzają się świetnie w dużych przeszkleniach, nowoczesnych fasadach i obiektach komercyjnych. Ich cena jest wyższa, ale rekompensowana przez trwałość, odporność na korozję i nowoczesny design.

3. Pakiet szybowy – więcej niż liczba szyb

Szyba to największa powierzchnia okna, dlatego jej budowa ma kluczowe znaczenie dla energooszczędności. Obecnie standardem są pakiety dwukomorowe (trzyszybowe), które wypierają starsze, mniej szczelne zespolenia dwuszybowe.

Nowoczesny pakiet szybowy składa się z kilku elementów:

• Szyby zespolone – zazwyczaj dwie lub trzy tafle szkła oddzielone przestrzeniami międzyszybowymi. Im więcej komór, tym lepsza izolacyjność, ale tylko pod warunkiem, że zastosowano odpowiednie gazy i powłoki.

• Wypełnienie gazem szlachetnym – przestrzenie między szybami są wypełniane argonem lub droższym, ale skuteczniejszym kryptonem. Gazy te przewodzą ciepło znacznie słabiej niż powietrze, ograniczając straty energii.

• Powłoki niskoemisyjne (Low-E) – cienkie warstwy metali napylane na powierzchnię szkła, które przepuszczają światło, ale odbijają promieniowanie cieplne z powrotem do wnętrza. Dzięki nim ciepło „ucieka” znacznie wolniej.

• Ciepłe ramki dystansowe – łączą szyby na obwodzie i eliminują mostki termiczne, które powstają przy tradycyjnych ramkach aluminiowych. Najlepsze wykonane są z tworzyw sztucznych lub stali nierdzewnej z wkładkami termicznymi.

Współczynnik Ug (przenikalność cieplna szyby) w nowoczesnych pakietach szybowych wynosi od 0,5 do 0,7 W/m²K. Dobrze dobrany pakiet szybowy może zwiększyć energooszczędność całego okna o kilkadziesiąt procent.

4. Energooszczędność a światło dzienne i zyski słoneczne

Wybierając okna energooszczędne, łatwo skupić się wyłącznie na ograniczeniu strat ciepła. Tymczasem zyski słoneczne i dostęp światła dziennego również odgrywają ważną rolę – zarówno dla komfortu domowników, jak i bilansu energetycznego budynku.

Dwa kluczowe parametry szyb to:

• Lt (Light transmission) – określa, ile światła widzialnego przenika przez szybę. Wysoki Lt oznacza jaśniejsze pomieszczenia, mniejsze zapotrzebowanie na oświetlenie sztuczne i większy komfort wizualny. Dobre szyby energooszczędne mają Lt na poziomie 65–75%.

• g-value (Solar factor) – informuje, ile energii słonecznej (ciepła) przenika przez szybę do wnętrza. Wysoka wartość g (np. 0,55–0,65) może być zaletą w zimnych miesiącach – zwiększa naturalne dogrzewanie wnętrza. Latem natomiast może prowadzić do przegrzewania, dlatego warto dobierać g-value zależnie od ekspozycji.

Zalecenia w praktyce:

• Okna południowe – powinny mieć wyższe g-value, aby maksymalizować pasywne zyski słoneczne w okresie zimowym.

• Okna północne – tu kluczowe jest ograniczenie strat, więc priorytetem jest niski Uw i Ug, zaś g-value może być niższe.

• Okna wschodnie i zachodnie – dobrze, aby miały zrównoważone parametry, a w razie potrzeby wspomagane były roletami lub żaluzjami chroniącymi przed przegrzewaniem.

Dobór okien nie powinien być przypadkowy – warto dopasować ich parametry do konkretnych warunków klimatycznych, położenia budynku i sposobu użytkowania pomieszczeń.

5. Kiedy warto zainwestować w okna pasywne?

Okna pasywne to konstrukcje o wyjątkowo niskim współczynniku przenikania ciepła – Uw ≤ 0,8 W/m²K. Oznacza to, że przez metr kwadratowy takiego okna „ucieka” mniej niż 0,8 wata ciepła na każdy stopień różnicy temperatury między wnętrzem a otoczeniem. To poziom wymagany przez instytuty certyfikujące budynki pasywne (np. Passive House Institute).

Inwestycja w tego typu stolarkę ma sens, gdy:

• Cały budynek jest bardzo dobrze zaizolowany – okna nie powinny być najsłabszym ogniwem w przegrodach.

• Zastosowano wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła (rekuperację) – dzięki niej ograniczamy straty ciepła przez wentylację, co w połączeniu z oknami pasywnymi znacznie poprawia bilans energetyczny.

• Źródło ogrzewania jest niskotemperaturowe – np. pompa ciepła, ogrzewanie podłogowe – wtedy nawet niewielkie straty ciepła mają istotny wpływ na rachunki.

• Koszty energii są wysokie, a użytkownik chce uniezależnić się od podwyżek – wówczas każda kilowatogodzina zaoszczędzona „na oknie” to wymierna korzyść.

Uwaga: Okna pasywne są droższe od „standardowych” o zbliżonym designie, dlatego nie zawsze będą optymalnym wyborem. W budynkach modernizowanych lub o gorszej izolacyjności może się okazać, że różnica w kosztach nie zwróci się w rozsądnym czasie. W takich przypadkach lepiej postawić na dobre okna o Uw ok. 0,9–1,1 W/m²K, ale z wysoką jakością montażu i optymalnym pakietem szybowym.

Podsumowanie: Dobre okna to długoterminowa oszczędność

Okna są jednym z najważniejszych elementów wpływających na energooszczędność budynku – zarówno w kontekście strat ciepła, jak i zysków słonecznych. Wybór odpowiedniej stolarki to inwestycja, która procentuje przez lata.

Nie warto kierować się wyłącznie ceną zakupu – tańsze okna mogą generować wyższe koszty eksploatacyjne, a różnice w komforcie odczuwalne będą od razu. Z kolei okna o wysokiej izolacyjności:

• ograniczają rachunki za ogrzewanie,

• poprawiają mikroklimat wnętrza,

• chronią przed hałasem,

• zwiększają wartość budynku.

Jeśli do tego dołożymy prawidłowy montaż i świadomy wybór parametrów technicznych (Uw, Ug, Lt, g-value), zyskujemy realne oszczędności bez kompromisów w estetyce czy funkcjonalności.

🎯Dowiedz się jak wygląda ekologia i oszczędność w budownictwie

❓Najczęściej zadawane pytania

Co oznacza współczynnik Uw w oknach?
Uw to współczynnik przenikania ciepła dla całego okna (rama + pakiet szybowy). Im niższa jego wartość (np. 0,8 W/m²K), tym lepsza izolacyjność i mniejsze straty energii.

Czym różni się Ug od Uw?
Ug dotyczy tylko szyby (glass), natomiast Uw obejmuje całą konstrukcję okna. Dobre szyby mają Ug na poziomie 0,5–0,7 W/m²K, ale jeśli rama ma słabe parametry, całe okno będzie mniej efektywne.

Czy warto dopłacać do okien pasywnych?
Tak – ale tylko w budynkach z dobrą izolacją i wentylacją mechaniczną. W starych domach lepiej sprawdzą się solidne okna standardowe (Uw ok. 0,9–1,1).

Jakie ramy okienne są najlepsze pod kątem oszczędności?
PVC są najbardziej popularne ze względu na dobry stosunek ceny do parametrów. Drewno zapewnia świetną izolacyjność i estetykę, a aluminium – trwałość, ale jest droższe.

Czy liczba szyb ma znaczenie?
Tak. Pakiet trzyszybowy (tzw. pakiet 3x) z gazem szlachetnym i powłoką niskoemisyjną zwiększa izolacyjność. Warto też zwrócić uwagę na „ciepłą ramkę”, która ogranicza mostki termiczne.

Co oznaczają parametry Lt i g-value?
Lt to ilość światła dziennego przepuszczanego przez szybę, a g-value określa, ile energii słonecznej przedostaje się do wnętrza. Wybór zależy od położenia okna względem stron świata.

Czy sam montaż ma wpływ na energooszczędność okna?
Tak – ogromny. Nawet najlepsze okno nie spełni swojej roli, jeśli zostanie źle zamontowane. Szczelność i eliminacja mostków cieplnych to klucz do realnych oszczędności.